Η μη λεκτική συμπεριφορά, όπως οι χειρονομίες ή τα βλέμματα, μεταδίδουν πληροφορίες για το πώς μας κάνει να νιώθουμε ο συνομιλητής με τον οποίο συζητάμε. Η μη λεκτική γλώσσα είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο επικοινωνίας που βοηθά να εκφράσουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε να πούμε. Στην πραγματικότητα, θεωρείται ότι σε μια πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία, η μη λεκτική συμπεριφορά αντιπροσωπεύει ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό των πληροφοριών που μεταδίδουμε σε σχέση με τη λεκτική επικοινωνία. Η οπτική επαφή είναι σχεδόν απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη μιας επικοινωνίας, καθώς είναι συνηθισμένο το πρώτο πράγμα που κάνουμε όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον είναι να τον κοιτάξουμε κατευθείαν στα μάτια, καταφέρνοντας να τραβήξουμε την προσοχή του και δείχνοντάς του ότι θέλουμε να του επικοινωνήσουμε κάτι.
Είναι πολύ σημαντικό όταν καθορίζουμε και σεβόμαστε τη σειρά του κάθε συνομιλητή. Όταν συζητάμε με κάποιον και ξαφνικά μας κοιτάζει και σιωπά, πιθανόν περιμένει μια απάντηση από εμάς.
Οι διαφορετικοί τύποι βλέμματος και η σημασία τους
Κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, συνήθως διατηρούμε άμεση οπτική επαφή μεταξύ 40 και 60% του συνολικού χρόνου. Εντελώς ασυνείδητα, ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να ανακτήσει πληροφορίες ή σκέφτεται τι πρέπει να πει ή ακόμη και πώς να πει ψέματα. Αυτό μεταφράζεται και στο βλέμμα μας. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την ψυχολογία, το βλέμμα στρέφεται προς τη μία πλευρά όταν λέμε ψέματα και προς την άλλη όταν θυμόμαστε. Αυτή η συμπεριφορά είναι γνωστή τόσο στους αστυνομικούς (την εφαρμόζουν όταν κάνουν ανακρίσεις) όσο και στα άτομα που έχουν εκπαίδευση στον τομέα των ανθρώπινων πόρων. Η τάση να κοιτάζουμε προς τη μία ή την άλλη πλευρά βασίζεται στην κυριαρχία των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, δηλαδή στο αν είμαστε αριστερόχειρες ή δεξιόχειρες.
Σύμφωνα με την Paula Martínez, πτυχιούχο Ψυχολογίας με μεταπτυχιακό στη Γνωστική και Συμπεριφορική Νευροεπιστήμη, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι βλέμματος που έχουν διαφορετικές σημασίες. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει το αόριστο βλέμμα, καθώς είναι αυτό που συνήθως παρατηρούμε στην καθημερινότητά μας. Τι σημαίνει η αποφυγή της οπτικής επαφής; Αν ένα άτομο αποφεύγει να κοιτάξει κάποιον άλλο στα μάτια, συνήθως είναι επειδή αισθάνεται απειλημένο, ανασφαλές ή ντροπιασμένο, δεδομένου ότι στην Ψυχλογία η αποφυγή του βλέμματος είναι συνώνυμη με την ανασφάλεια ή τη ντροπή.
- Έντονο και παρατεταμένο βλέμμα: η παρατεταμένη οπτική επαφή δείχνει προσοχή σε αυτό που θέλει να μεταδώσει ο συνομιλητής ή στις ενέργειες που πραγματοποιεί. Συνήθως συνοδεύεται από ανύψωση των φρυδιών. Εάν το βλέμμα είναι υπερβολικά επίμονο, μπορεί να δείχνει πρόκληση.
- Μισόκλειστα μάτια: δείχνουν ότι το άτομο είναι αμυντικό ή περιμένει επίθεση.
- Υπερβολικό ανοιγοκλείσιμο των ματιών: συνήθως οφείλεται σε νευρικότητα, υποδηλώνοντας ανησυχία ή ντροπή.
- Διευρυμένες κόρες: συνήθως συμβαίνει όταν κάτι μας ενδιαφέρει ή μας συναρπάζει. Δηλαδή, όταν μας ελκύει κάτι.
