Η μη λεκτική συμπεριφορά, όπως οι χειρονομίες ή τα βλέμματα, μεταδίδει πληροφορίες για το πώς μας κάνει να νιώθουμε το άτομο με το οποίο μιλάμε. Η μη λεκτική γλώσσα είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο επικοινωνίας που βοηθά να εκφράσουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε να πούμε. Στην πραγματικότητα, θεωρείται ότι, σε μια επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο, η μη λεκτική συμπεριφορά αντιπροσωπεύει ένα σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό των πληροφοριών που μεταδίδουμε σε σύγκριση με τη λεκτική επικοινωνία. Η οπτική επαφή είναι σχεδόν απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει μια επικοινωνία, καθώς είναι συνηθισμένο το πρώτο πράγμα που κάνουμε όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον είναι να τον κοιτάξουμε κατευθείαν στα μάτια, καταφέρνοντας να τραβήξουμε την προσοχή του και δείχνοντας ότι θέλουμε να του επικοινωνήσουμε κάτι.
Είναι πολύ σημαντικό να καθορίζουμε και να σεβόμαστε τη σειρά με την οποία μιλάει ο κάθε συνομιλητής. Όταν έχουμε μια συζήτηση με κάποιον και ξαφνικά αυτός ο άνθρωπος μας κοιτάζει και σιωπά, πιθανόν περιμένει μια απάντηση από εμάς.
Οι διαφορετικοί τύποι βλέμματος και η σημασία τους
Κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, συνήθως διατηρούμε άμεση οπτική επαφή μεταξύ 40% και 60% του συνολικού χρόνου. Εντελώς ασυνείδητα, ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να ανακτήσει πληροφορίες ή σκέφτεται τι να πει ή ακόμα και πώς να πει ψέματα. Αυτό αντανακλάται και στο βλέμμα μας. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την ψυχολογία, το βλέμμα στρέφεται προς τη μία πλευρά όταν λέμε ψέματα και προς την άλλη όταν θυμόμαστε. Αυτή η συμπεριφορά είναι γνωστή τόσο στους αστυνομικούς (που την εφαρμόζουν όταν κάνουν ανακρίσεις) όσο και στους ανθρώπους που έχουν σπουδάσει ανθρώπινο δυναμικό. Η τάση να κοιτάζουμε προς τη μία ή την άλλη πλευρά βασίζεται στην κυριαρχία των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, δηλαδή στο αν είμαστε αριστερόχειρες ή δεξιόχειρες.
Σύμφωνα με την Paula Martínez, πτυχιούχο Ψυχολογίας με μεταπτυχιακό στη Γνωστική και Συμπεριφορική Νευροεπιστήμη, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι βλέμματος που έχουν διαφορετικές σημασίες. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει το αποφυγικό βλέμμα, καθώς είναι αυτό που συναντάμε πιο συχνά στην καθημερινότητά μας. Τι σημαίνει να αποφεύγεις την οπτική επαφή; Αν ένα άτομο αποφεύγει να κοιτάξει στα μάτια ένα άλλο, συνήθως είναι επειδή αισθάνεται απειλημένο, ανασφαλές ή ντροπιασμένο, καθώς, στην ψυχολογία, το να αποφεύγεις το βλέμμα είναι συνώνυμο της ανασφάλειας ή της ντροπής.
- Έντονο και παρατεταμένο βλέμμα: η παρατεταμένη οπτική επαφή δείχνει προσοχή σε αυτό που ο συνομιλητής θέλει να μεταδώσει ή στις ενέργειες που πραγματοποιεί. Συνήθως συνοδεύεται από ανύψωση των φρυδιών. Εάν το βλέμμα είναι υπερβολικά επίμονο, μπορεί να δείχνει πρόκληση.
- Μισόκλειστα μάτια: δείχνουν ότι κάποιος είναι αμυντικός ή σε εγρήγορση για επίθεση.
- Υπερβολικό ανοιγοκλείσιμο των ματιών: συνήθως οφείλεται σε νευρικότητα, υποδηλώνοντας ανησυχία ή ντροπή.
- Διευρυμένες κόρες: συνήθως συμβαίνει όταν κάτι μας φαίνεται ενδιαφέρον ή ακόμα και συναρπαστικό. Δηλαδή, όταν μας ελκύει κάτι.
